Balık alerjisi balık tüketimi sonrası dilde, dudakta şişme, dudak etrafında kızarıklık, kurdeşen, tansiyonda düşme, nabızda artma ile kendini gösteren alerjik bir sorundur. Balık alerjisi teşhisi konulduktan sonra balık alerjisindende moleküler alerji testi ile hangi balıklara ve deniz ürünlerine alerji gelişeceğini anlamada yardımcı olan bir testtir.
Balık Türleri Nelerdir?
Balık türleri denilince omurgalo balıkları sınıflamak gerekir.
-Somon Ailesi: Bu gurupta başlıca balıklar somon ve alabalık gelmektedir
-Morina Ailesi: Bu gurupta morina, barlam gibi balıklar yer alır
-Levrek Ailesi: Ton balığı, uskumru ve baramundi balığı bu grupta yer alır
-Ringa Ailesi: Ringa balığı ve sardalya bu gurupta yer alır.
-Sazan Ailesi: Sazan ve hamsi bu gurupta yer alır.
-Pangasius Ailesi: Pangasius ve yayın balığı bulunur.
Balık Alerjisi Nasıl Gelişir?
Balık alerjisi özellikle balıkların kaslarında bulunan parvalbumin denilen alerjenlerine karşı gelişmektedir. Parvalbumin eti fazla olan balıklarda daha fazladır. Özellikle beyaz kası fazla olan bazı balıklarda parvalbumin fazla olması nedeniyle daha alerjeniktir. Balıklarda ayrıca enolaz, aldolaz ve jelatin denilen alerjenler de balık alerjisine neden olmaktadır. Jelatin maddesinin alerjik olup olmadığı hala tartışma konusudur.
Balık Alerjisi Nedir?
Balık alerjisi balık tüketimi sonrası dilde, dudakta şişme, dudak etrafında kızarıklık, kurdeşen, tansiyonda düşme, nabızda artma ile kendini gösteren alerjik bir sorundur.
Balık Alerjisine Neden Olan Alerjenler Nelerdir?
Balık ve deniz ürünleri alerjenleri aynı değildir. Balıklarda alerjenler en çok balık etinde bulunur. Balığın pişirilmesi alerjik yapıyı azaltmaz. Bazı türlerde pişirme ile alerjik yapı daha artmaktadır. En önemli balık alerjeni parvalbumin iken bunun yanında Enolaz, Aldolaz ve Vitellegin de balık alerjisinden sorumlu alerjenlerdir.
Parvalbumin
Balığın en önemli alerjeni parvalbumindir. Balıklar arasında çapraz reaksiyondan sorumludur. Birçok balıkta parvalbumin alerjeni mevcuttur. Parvalbumin içeren başlıca moleküller Clu h 1, Sar sa 1, Gad c 1, Cyp c 1, Thu a 1, Onc m 1, Sal s 1, Seb m 1 yer alır. Pasifik somununda parvalbumin yerine vitellegenin alerjeni vardır.
Parvalbumin Oranı Yüksek Olan Balıklar:
Ringa Balığı ve Sazan Balığıdır. Beyaz eti en fazla olan balıklarda parvalbumin en fazladır
Parvalbumin Oranı Düşük Olan Balıklar:
Uskumru ve ton balığıdır. Beyaz et oranı daha azdır.
Enolaz
Balık alerjenlerinden Enolaz alerjeni her balıkta bulunmaz. Enolaz alerjeni Ringa balığı, Sardalya, Sazan, Pasifik somunu ve alabalıkta bulunmazken Somon, Ton balığı ve atlantik morinasında bulunur.
Aldolaz
Balık alerjenlerinden Aldolaz da her balıkta bulunmayıp Enolaz ile benzer balıklarda bulunup benzer balıklarda bulunmaz.
Vitellogenin
Bu alerjen balık yumurtlarında bulunur. Pasifik somon balığında asıl alerjen Vitellogenin alerjenidir.
Balık jelatini, İsınglass ve Benzeri Ürünlerin Alerjideki Etkileri
Balık jelatini
Balık jelatini balık derileri, kemikleri ve kollejeninden elde edilir. Alerjiye neden olması kendine bağlı olabileceği yönünde bildirimler yanında balık alerjenleri ile kirlenmesine bağlı olduğu da düşünülmektedir.
İsinglass
Balık mesanelerinden elde edilir. Esas olarak kollejen içerir. Hazır içeceklerde, şekerlerde, çocukluk çağı aşılarında, dilaltı alerji aşılarında bu bileşenler bulunabilir.
Balık Kanı
Balık kanının da alerjiye neden olabileceğine yönelik endişeler vardır. Özellikle kandaki serum albumini alerjiye neden olabileceğini yönelik bildirimler olmasına rağmen bu konuda çalışmalara ihtiyaç vardır.
Balık yumurtası, karaca ve havyarı alerjik midir?
Balık yumurtası, karaca ve havyarının alerjiye neden olduğuna dair bildirimler vardır. Balık yumurtası vitellogenin alerjeni alerjiye neden olabilir. Bu konu üzerine biraz daha çalışma yapmakta fayda vardır.
Balık Ürünlerinde Çapraz Reaksiyon
Balık alerjenlerinden parvalbumin asıl çapraz reaksiyondan sorumludur. Bir balıkta parvalbumine karşı alerji varsa parvalbumin içeren diğer parvalbumin içeren balıklarda da alerjik reaksiyon olur. Zaman zaman paravalbumin alerjisi olmayan sadece enolaz veya aldolaz alerjenlerine karşı alerji olan balıklarda balık türüne spesifik alerji görülebilir. Yani Somon, Ton balığı ve atlantik morinasına alerji parvalbumine karşı değil de enolaz ve aldolaz alerjenlerine bağlıysa o zaman bu alerjenleri içermeyen Ringa balığı, Sardalya, Sazan, Pasifik somunu ve alabalık türlerinde alerjik reaksiyon gelişmeyebilir. Bu ayrımın yapılmasında moleküler alerji testi bize yol göstermektedir.
Balık parazitlerine karşı alerji ve çapraz reaksiyondaki yeri
Balık kurdu olan Anisakis balıklarda ve deniz ürünlerinde bulunabilmektedir. Bu nedenle Anisakise karşı alerji varsa balık kurdu bulunan balık ve deniz ürünü tüketilmesi alerjiye neden olması bakımından çok önemlidir. Balık kurduna karşı alerji olup olmadığı moleküler alerji tetsi ile teşhis edilmektedir.
Balık Alerjisinde Moleküler Alerji
| Ailesi | Tür | Alerjenik molekül | Biokimyasal isim | Prevalans | kDa |
| Ringa | Ringa balığı (Clupea harengus)
Sardalya (Sardinops sagax) |
Clu h 1
Sar sa 1 |
Parvalbumin
parvalbumin |
45
80 |
12
12 |
| Sazan | Sazan (Cyprinus carpio) | Cyp c 1 | parvalbumin | 100 | 12 |
| Morina i | Baltık Morinası (Gadus callarias)
Atlantic morinası (Gadus morhua) |
Gad c 1
Gad m 1 Gad m2 Gad m3 |
parvalbumin
parvalbumin Enolase aldolase |
100
100 56 37 |
12
1250 40 |
| Levrek | Ton balığı | Thu a 1
Thu a 2 Thu a 3 |
Parvalbumin
Enolaz Aldolaz |
95
19 13 |
11
50 40 |
| Pleuronectiformes | Nefes balığı (Lepidorhombus whiffiagonis) | Lep w 1 | |||
| Somon | Pasifik somon (Oncorhynchus keta)
Gökkuşağı alabalık (Oncorhynchus mykiss) Somon /Salmo salar) |
Onc k 5
Onc m 1 Sal s 1 Sal s 2 Sal s 3 |
Vitellogenin
Parvalbumin Parvalbumin Enolaz Aldolaz |
Nd
95 64 24 16 |
18
12 12 50 40 |
| Scoraeniformes | Kırmızı balık (Sebastes marinus) | Seb m 1 | Parvalbumin | 95 | 11 |
Sonuç Olarak
-Balık alerjisi teşhisinde ve çapraz reaksiyonların tespitinde bize çok önemli bilgiler veren bir alerji testiidir. Bu nedenle balık alerjisi tespit edilen hastalarda moleküler alerji testi yapılması çok önemlidir
-Moleküler alerji tetsi ile, balık alerjisi olan kişilerin diğer balıkları ve deniz ürünlerini tüketip tüketemiyeceği konusunda bizlere bilgi sağlamaktadır.
