Kuruyemiş Alerjisinde Moleküler Alerji Testi

Ağaç yemişleri, baklagiller ve tohumlar aslında kuruyemiş gurubunda değerlendirilmesi gereken besinlerdir. Kuruyemiş alerjisinde moleküler alerji testi bize çapraz reaksiyon, alerjik şok riski olan gıdaların ayrıntılı değerlendirilmesi ve birlikte görülebilen alerjenleri değerlendirilmesi açısından çok değerli bilgiler sağlamaktadır.

Kuruyemiş Alerjileri

Kuruyemiş alerjisinde ciddi alerjik reaksiyona neden olabilen ve sık görülen besin alerjenleridir. Kuruyemişler çiğ, işlenmiş ya da unlu mamullerin içerisinde tüketilir. Kuruyemiş tüketimi kolesterol düşürücü etkileri ve kardiovasküler sisteme olan pozitif etkileri nedeniyle giderek artmaktadır.  En sık alerjik reaksiyona yol açan dokuz kuruyemiş ceviz, badem, Antep fıstığı, kaju, pekan cevizi, fındık, macadamia fındığı, Brezilya fındığı, çam fıstığıdır. Yer fıstığı da sık görülen bir alerjen olmakla birlikte baklagiller ailesine ait bir alerjendir.

Sıklık

Amerika’da ağaç yemişi alerjisi %0.5-0.7 arasında bulunmuştur. %0.1 susam alerjisi saptanmıştır. Fındık alerjeni Cor a 1 Bet v 1 ile çapraz reaksiyon nedeniyledir. Acile besine reaksiyonla başvurularda;

-%5 kaju alerjisi

-%3 fındık

-%2 badem, ceviz, fıstık

-%0.3-0.5 pekan cevizi, brezilya fındığı, Hindistan cevizi

 

Klinik belirtiler

Kuruyemiş alerjisinde 2 yaşından itibaren gelişir ve duyarlı olunan kuruyemişler yaşla birlikte artabilir. Hastaların büyük bir kısmında ilk yediklerinde reaksiyon görülür. Kuruyemişlerde görülen reaksiyonlar çok ciddi olabilir. Yer fıstığı ve kuruyemişler besinle ilişkili anafilaktik (ağır alerjik reaksiyon) reaksiyonların %70-90’ından sorumludur. Beraberinde alerjik rinit, astım ve egzama olması kuruyemişlerle görülen alerjik reaksiyonların daha şiddetli olmasına neden olabilir. Astımlı olmak reaksiyonun ciddiyeti açısından tek başına bir risk faktörüdür.

Kuruyemişlerle birlikte polen-besin sendromu da sık görülür. Polenlerde olan bazı alerjik proteinler özellikle badem ve fındıktaki alerjen proteinlerle benzerlik gösterir. Polen besin sendromunda belirtiler hafiftir. Genellikle ağız ve damakta kaşıntı,  eritem, karıncalanma ve hafif ödem görülür.

Kuruyemişlerin kazara alımı sıktır. Yer fıstığı ve diğer kuruyemişlerle alerjik olduklarını bilen hastaların büyük bir kısmının hayat boyu bu alerjenlerle beşten fazla reaksiyon geliştirdikleri saptanmıştır.

Kuruyemiş alerjisinde diğer alerjenlerle karşılaştırıldığında  geçme olasılıkları daha düşüktür. Özellikle tanı anında hastanın yüksek serum spesifik IgE (kandan alerjik reaksiyona neden olan kuruyemişe yönelik bakılan test) ve birçok kuruyemişe alerjik yanıt olması geçme olasılığını düşürür.

Ağaç yemişlerine ve tohumlara duyarlı veya alerjisi olan bireyler arasında beş tip klinik model vardır

  • Bir ağaç yemişine veya tohum alerjenine karşı birincil duyarlılık
  • En az iki ana ağaç yemişine ve / veya tohum alerjenine eş duyarlılaştırma
  • En az bir ağaç yemişine veya tohumuna karşı birincil duyarlılık ve alerji ve botanik olarak ilişkili başka bir ağaç yemişine veya tohumuna karşı çapraz reaktif IgE (yüksek derecede sekans homolojisi)
  • En az bir ağaç yemişine veya tohumuna karşı birincil duyarlılık ve alerji ve botanik olarak yakından ilişkili olmayan başka bir ağaç yemişine veya tohumuna karşı çapraz reaktif IgE (düşük ila orta dereceli sıra homolojisi)
  • Ağaç yemişlerinde ve tohumlarda PR-10 ve LTP alerjenik proteinleri arasında polen ve çapraz reaktif IgE’ye karşı birincil duyarlılık.

Kuruyemiş Alerjisinde Tanı

Kuruyemiş alerjilerinde kuruyemiş tüketimi sonrası ortaya çıkan alerjik belirtiler olması, serum spesifik IgE, deri testi ve gerektiğinde doktor gözetiminde besinin az dozda başlanarak giderek arttırılarak yedirilmesiyle konabilir.

Diğer bir tanı yöntemi son yıllarda giderek artan şekilde tanı da kullanılan ve alerjik hastalığın gidişatı konusunda da bilgi veren moleküler alerji testleridir. Deri testi ve spesifik IgE değerleri alerjen olan proteinin tümüne yönelik sonuç verirken, moleküler alerji testleri alerjen olan besinin içerisinde en fazla alerjik reaksiyona neden olan proteine yönelik sonuç verir. Bu da bize hastalığın gidişatı konusunda bilgi sağlar. Örneğin moleküler alerji testiyle saptanan alerjen ısıya yani pişirmeye dayanıklı ise ağır reaksiyon yapma riski daha yüksektir. Diğer taraftan bitkilerle benzerlik gösteren alerjenleri yüksek bulursak daha hafif reaksiyonlar yaşanacağı anlamına gelir.

Kuruyemiş Alerjileri için Moleküler Alerji Testi

Tohum alerjenlerinin çoğu ağaç kuruyemişlerinde ve fıstık protein ailesindeki benzerleriyle çapraz reaksiyon gösterir. Karabuğdaya karşı duyarlılık fıstığa duyarlılıktan daha yaygın bulunmuştur.

Çapraz Reaksiyon

2S albümin, 7S globülinler, 11S globülinler, yağ-vücutta ilişkili oleosinler ve nsLTP ler gibi homolog proteinlerin tümü kuruyemişlerde ve tohumlarda yaygın olduğundan ve aynı protein ailesi içinde ortak epitoplara sahiptir ve çapraz reaktivite mevcuttur.

Ağaç yemişleri arasındaki yüksek korelasyonlar botanik olarak ilgili proteinlerdeki homolojinin fazlalığına bağlıdır.

Ceviz hassasiyeti olan hastalarda, fındığa klinik çapraz reaksiyon meydana gelebilir ve bunun tersi de geçerlidir. Bu tür çapraz reaksiyonlar, birincil hassaslaştırıcı somuna atfedilen reaksiyonlara kıyasla genellikle daha hafif reaksiyonlarla sonuçlanır.

Ağaç yemişlerinde ve tohumlarda PR-10 ve LTP alerjenik proteinleri arasında polen ve çapraz reaktif IgE’ye karşı birincil duyarlılık olabilir

Hasta, kuzey Avrupa’da ikamet ediyorsa büyük olasılıkla huş ağacı polenine alerjiktir (Bet v 1).

Güney Avrupa’da ikamet ediyorsanız, Artemisia , Parietaria veya çınar ağacına (LTP) karşı pozitif IgE mevcut olabilir, ancak LTP’ler arasındaki çapraz reaktivite belirteçleri olarak kabul edilir.  Bu kuzey Avrupa nüfusunun yaklaşık% 80’i, diğer PR-10 alerjenlerine karşı ‘huş ağacı poleniyle ilişkili gıda alerjisi’ yaşayacaktır. PR ‐ 10 alerjeni Cor a 1, mide sindirimi için kararsızdır ve ısıya dayanıksızdır.  Ağız boşluğundaki semptomlar rahatsız edici olabilir, ancak normal koşullar altında sistemik reaksiyonlara neden olmaz.  Çoğu ağaç kabuklu yemişlerde ve tohumlarda PR ‐ 10 proteinlerinin, özellikle de Fagales ağaçlarında bulunması muhtemeldi

Kuruyemiş Alerjileri Sıklığı

Genel (%) Huş ağacı pozitif hariç tutulurs %
Fındık 7.2 3.1
Susam 3.7 2.8
Karabuğday 2.8 2.2
Fıstık 2.6 1.8
Ceviz 2.2 1.8
Ayçiçeği 2.1 1.8
Haşhaş tohumu 1.8 1.4
Hardal 0.9 0.8

Fındık

Fındık huş ağacı ile aynı kökenden gelmektedir. Dolayısıyla huş ağacı alerjisi olanların testlerinde fındığa da duyarlılık saptanabilir. Testlerde saptanan fındık alerjisinin huş ağacına alerjisiyle mi yoksa gerçekten fındığa olan duyarlılıktan mı kaynaklandığını moleküler alerji testleriyle ayırt edebiliriz.  Moleküler alerji testlerinde gerçek fındık alerjisinde görülen Cor a 9 ve Cor a 14 duyarlılığı saptanmasıyla fındık alerjisi tanısı konulur. Özellikle ağır alerjik reaksiyon geçiren hastalarda Cor a 9 yüksek saptanmıştır. Akdeniz bölgesinde Cor a 8 yüksekliği saptanması yine ağır alerji ile ilişkilidir. Ancak moleküler alerji testlerinde sadece Cor a 1 ve Cor a 2 saptanması genellikle huş ağacına bağlı olan ve fındık yenmesi ile hafif ya da hiç alerjik reaksiyon yaşanmaması beklenir.

Kaju ve Antep Fıstığı

Kaju ve Antep fıstığı birbiriyle ilişkili bitkilerden gelmektedir. Genellikle ikisine birlikte alerjik duyarlılık saptanır. Bir çalışmada kajuya duyarlı çocukların %98’inde Antep fıstığı da saptanmıştır. Bu iki alerjen genellikle az miktarda tüketimle ciddi alerjik reaksiyona neden olabilir.

Kaju alerjisinde kajunun içindeki alerjen proteinler elma ve portakal gibi meyvelerin tohumlarıyla da nadiren reaksiyon geliştirilebileceği bildirilmiştir.

Kaju ve Antep fıstığı endüstriyel ülkelerde bu besinlerin popülerliğinin giderek artmasıyla sıklıkla görülmektedir. Kaju Asya mutfağında, kek, çikolata ve pesto sos içerisinde sıklıkla tüketilir.

Moleküler alerji testlerinde belirlenmiş olan kaju alerjenleri, Ana o 1, Ana o 2 ve Ana o 3 olarak saptanmıştır.

Ana o 3’e kaşı moleküler alerji testlerinde yükseklik saptanması kaju alerjisinin en iyi göstergesi olarak belirlenmiştir. Ana o 3’e 0.16KuA/L  ve üzerinde duyarlılık olması aynı zamanda kişide Antep fıstığı alerjisi olduğu anlamına gelmektedir.

Antep fıstığı için moleküler alerji testlerinde belirlenmiş olana alerjenler ise Pis v 1 ve Pis v2 ‘dir.  Bu alerjenler kajuda saptanan Ana o 2 ve Ana o 3 ile benzer yapıdadır

Ceviz ve Pekan Cevizi

Ceviz ve pekan cevizi benzer bitkilerden köken almaktadır. Pekan cevizi ile olan alerji tüketiminin daha az olması nedeniyle daha nadir görülür.

Moleküler alerji testlerinde ceviz alerjisine yönelik belirlenen alerjenler Jug r 1, Jug r 2, Jug r 3, Jug r 4 ve Jug r 5’dir. Jug r 1 ve Jug r 2 yüksekliği saptanan hastaların üçte ikisinde cevizle ciddi alerjik reaksiyon saptanmıştır. Moleküler alerji testleri ile özellikle Jug r 1’ e yönelik yükseklik saptanması ceviz alerjisi tanısı açısından önemlidir.

Pekan cevizine yönelik moleküler alerji testlerinde saptanan alerjenler Car i 1 ve Car i 4’dür.  Bu alerjenler cevizde saptanan Jug r 1 ve Jug r 4 ile benzer özellik gösterir.

Badem

Badem genellikle kavrulmuş olarak ya da badem sütü veya tereyağı olarak tüketilir. Bademe olan duyarlılık genellikle huş ağacı alerjisi ile güçlü bir şekilde ilişkilidir.

Moleküler alerji testlerinde saptanan alerjenler Pr du 6, Prudu 3 ve Pru d4 olarak belirlenmekle birlikte klinik önemi belirlenmemiştir

Çam fıstığı

Çam fıstığı salatalarda, İtalyan yemeklerinde, baklava ya da içli köftede kullanılır. Çam fıstığı alerjisi diğerlerine göre nadir olmakla birlikte tek başına ağır alerjik reaksiyona neden olabilir. Moleküler alerji testlerinde belirlenen  çam fıstığı alerjeni Pin p 1’dir.

Yer fıstığı

Yer fıstığı bitkisel köken olarak kuruyemişlerle değil baklagillerle ortak özellik gösterir. Ancak yer fıstığı ile birlikte kuruyemiş alerjisi %20-68 oranında görülmektedir. Yer fıstığı kavrulmuş, çiğ  ya da ezme olarak birçok şekilde tüketilir. Yer fıstığı %24-29 oranında protein içerir ve pek çok farklı alerjen içerirler. Yer fıstığının yüksek derecede kavrulması alerjen özelliğini arttırırken pişirilmesi azaltabilir.

Yer fıstığında moleküler alerji testleri ile saptanmış pek çok alerjen vardır. Bunların içinde Ara h 2 ve Ara h 6 yer fıstığı ile ilişkili sistemik ağır alerjik reaksiyonlardan sorumludur. Ara h 8 yüksekliği daha çok huş ağacı alerjisine bağlı olarak saptanırken Ara h 5 yüksekliğine çim poleni duyarlılığı ile birlikte rastlanır. Bunların yüksekliğinde genellikle hafif alerjik yakınmalar olur.

Ara 9 yüksekliğinde ise özellikle Akdeniz bölgesinde yaşayanlarda ciddi reaksiyonlar görülür.

Ara h 3 yüksekliğinde fındık alerjisi de eşlik edebilir.

Kuruyemiş Alerjisinde Tedavi

Belirlenen alerjenden  kaçınılmalı ve kazara alımlar sırasında müdahale etmek için adrenalin oto-enjektör hastanın  her zaman yanında olmalıdır. Etiket okumaya önem verilmeli, az miktarda ya da eser miktarda gibi açıklamalar dikkate alınmalıdır.

Besim alerjisinde oral, deriden ya da dil altı aşı seçenekleri halen araştırma düzeyindedir.  Kuruyemiş alerjilerinden korunmak için bu gıdaların normalden erken ya da geç verilmesi konusunda yeterli bilgi yoktur. Genel olarak ailenin beslenme alışkanlıklarına uygun şekilde başlanması önerilmektedir.

 Ağaç yemişlerinin alerjiye neden olan alerjen bileşenleri

Kaynak Depolama proteinleri Patogenezle ilgili proteinler Oleosin profilin ??
11S globulin 7S globulin 2S albumin PR-10 PR-14
Fındık (Corylus avellana) Cor a 9 Cor a 11 Cor a 14 Cor a 1 Cor a 8 Cor a 12 Cor a 2
Badem (Prunus dulcis) Pru du 6 Pru du 3 Pru du 4
Kaju (Anacardium occidentale) Ana o 2 Ana o 1 Ana o 3
Antep fıstığı (Pistacia vera) Pis v 2, Pis v 5? Pis v 3 Pis v 1
Ceviz (Juglans regia) Jug r 4 Jug r 2 Jug r 1 Jug r 3 Jug r 5
Pekan cevizi  (Carya illinoinensis Car i 2 Car i 1
Brezilya fındığı (Bertholletia excelsa) Ber e 2 Ber e 1
Çam fıstığı (Pinus pinea) Pin pi 1 Pin pi 6 Pin pi 17
Hindistan cevizi (Cocus nucifera) Coc n 4 Coc n 2 Coc n 5

Tohum alerjisine neden olan alerjen bileşenler

Kaynak Depolama proteinleri Patogenezle ilgili proteinler Oleosin profilin ??
11S globulin 7S globulin 2S albumin PR-10 PR-14
Bet v 1-like nsLTP
Susam (Susam indicum) Ses i 6 Ses i 3 Ses i 1 Ses i 4
Hardal tohumu (Sinapis alba) Sin a 2 Sin a 1 Sin a 3 Sin a 4
Ayçiçeği tohumu (helianthus annus) Hel a 2S Hel a 3 Hel a 2 Hel a 4 Defensin
Kabak çekirdeği (Cucurbita maxima) Cuc ma, Cuc ma 2
Haşhaş tohumu (Papaver somniferum) Pop s 1 Pop s 2 Pop s
Karabuğday Fag e 1 Fag e 3 Fag e 2

Özetleyecek Olursak;

  • Kuruyemiş alerjileri sıklığı her geçen gün artmaya devam etmektedir
  • Kuruyemiş alerjileri düzelme şansı oldukça düşüktür
  • Kuruyemiş alerjilerinin huş ağacı, polen alerjilerine çapraz reaksiyona bağlı mı, yoksa gerçek alerji mi olduğu moleküler alerji testiyle ayrılması çok önemlidir. Gerçek alerjiler ciddi alerjik şoka neden olurken çapraz reaksiyon olanlar da nadiren ciddi reaksiyonlar gelişir
  • Kuruyemiş alerjileri, yer fıstığı, tohum alerjileri ve ağaç yemişleri olarak düşünülmeli ve aralarında çapraz reaksiyon gelişebilmekte veya botanik benzerlikten dolayı aynı birlikte alerji gelişebilmektedir.

Leave A Reply

CAPTCHA ImageChange Image

English
1
Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Merhaba 👋 Size yardımcı olabilir miyiz?